14 juli, 2010Wel recht hebben op een vrije dag, maar deze niet opnemen - het blijkt in Nederland vrij normaal. Nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maken duidelijk dat steeds meer werknemers een ziek kind, partner of ouder verzorgen.
Maar lang niet iedereen neemt daarvoor het verlof op waarop men recht heeft: in 2009 maakte twintig procent van de werknemers hiervan gebruik.
De wetgever doet niet moeilijk over zorgverlof en biedt werknemers de mogelijkheid voor kortere of langere tijd te zorgen voor een kind, man, vrouw, vader of moeder. In het geval van kortdurend verlof wordt bovendien zeventig procent van het loon doorbetaald.
In de uitvoering hapert er echter wat. Sommige werknemers kunnen het nodige zorgverlof niet altijd opnemen, vaak omdat dat botst met de 'bedrijfscultuur'. Ze nemen dan maar vrije dagen op.
Verwend
Is zorgverlof niet wat overdreven? Vroeger was het er toch ook niet? Inderdaad was de zorgverlening in het verleden overzichtelijker. Moeders hadden meestal geen baan buitenshuis en keken zonder veel problemen naar een ziek kind om. Pa was kostwinner en ging dus elke dag naar zijn werk, ook als een kind ziek was. Langzaam maar zeker heeft de samenleving echter afstand genomen van dit model waarin arbeid en zorgtaken duidelijk waren verdeeld. Dat betekent dat ook de rol van werkgevers moet veranderen. Zij zijn decennialang verwend met het kostwinnersmodel en konden altijd een beroep doen op werknemers die zich veertig jaar lang veertig uur per week aan hun loopbaan wijdden.
Binnen het (ook door werkgeversorganisaties toegejuichte) tweeverdienermodel moeten arbeid en zorg echter anders worden gecombineerd. Dat vergt een flexibeler inrichting van het arbeidsproces, eentje die werknemers in staat stelt zorgtaken op zich te nemen.
Demissionair minister Donner (Sociale Zaken) wil het werknemers makkelijker maken voor zieke familieleden te zorgen; in zijn ogen moet zorgverlof minder worden gebonden aan strikte regels.
Zieke kinderen
Een economische recessie is misschien niet het beste moment om voor werknemers de mogelijkheden te vereenvoudigen voor hun naasten te zorgen, maar de CDA-minister voelt de maatschappelijke ontwikkelingen wel goed aan. Terwijl bezuinigd wordt op gezondheidszorg en op voorzieningen voor ouderen, wordt van iedereen verwacht in de toekomst meer en langer te gaan werken. Die nadruk op economische inzet botst met het tegelijk moeten omzien door veelal dertigers en veertigers naar zieke kinderen en hulpbehoevende ouders.
Vooral de druk op mantelzorgers zal verder toenemen, is de verwachting. Alleen al om te voorkomen dat zij overbelast raken en uitvallen, is daarom meer ruimte voor het opnemen van zorgverlof noodzakelijk. De opvolger van minister Donner weet wat hem te doen staat.
